مانیتورینگ چیست و چرا اهمیت دارد؟ (راهنمای کامل)

توسعه روزافزون فناوری و پیشرفت در علوم مختلف، جهان را به یک مکان پیچیده‌تر و پر از اطلاعات تبدیل کرده است. این تغییرات نیاز به نظارت بر داده‌ها و فرایندها را به امری حیاتی تبدیل کرده و در نتیجه این نیاز مهم سیستم مانیتورینگ را به وجود آورده است. در حقیقت مانیتورینگ به معنای نظارت و کنترل فرایندها، داده‌ها و تجهیزات است و در طیف گسترده از زمینه‌ها از فناوری‌های اطلاعاتی تا صنایع تولیدی و بهداشتی استفاده می‌شود.

آیا تا به حال از خود پرسیده‌اید که مانیتورینگ چیست و چرا در سال‌های اخیر به این مفهوم بیشتر توجه شده است؟ اگر به دنبال پاسخی مناسب برای این سؤال هستید تا این انتهای این مقاله از کولتگ با ما همراه باشید.

مانیتورینگ چیست؟ تعریفی ساده و جامع

به زبان ساده مانیتورینگ (Monitoring) به معنای کنترل و نظارت است، اما اگر بخواهیم به این سؤال پاسخ کامل‌تری بدهیم، می‌گوییم که مانیتورینگ به معنای نظارت و پایش دقیق فرایندها، داده‌ها، تجهیزات یا سیستم‌ها می‌باشد. این فرایند معمولاً با به کارگیری از سنسورها، دستگاه‌های نظارتی و نرم ‌افزارهای ویژه انجام می‌شود. هدف اصلی مانیتورینگ تشخیص به موقع مشکلات، اندازه‌گیری و ثبت داده‌ها، بررسی عملکرد و در صورت لزوم گرفتن تصمیمات درست و پیشگیرانه برای بهبود بهره‌وری، امنیت یا کیفیت فرایندها و سیستم‌ها است.

کاربردهای مانیتورینگ در صنایع مختلف

حال که متوجه شدید مانیتورینگ چیست، اکنون نوبت آن است که بدانید از مانیتورینگ در چه صنایعی می‌توان استفاده کرد. به طور کلی از سیستم‌های مانیتورینگ می‌توان در صنایع مختلف استفاده کرد که در ادامه به بعضی از صنایع مهم که استفاده از مانیتورینگ می‌تواند به پیشرفت آنها کمک شایانی کند، اشاره خواهیم کرد.

مانیتورینگ شبکه‌ها و سیستم‌های کامپیوتری

برای نظارت بر وضعیت شبکه‌های کامپیوتری، سرورها، دستگاه‌های ذخیره ‌سازی و اطمینان از عملکرد درست سیستم‌های IT کاربرد دارد و با دسترسی به داده‌ها از بروز خرابی‌ها جلوگیری می‌کند.

مانیتورینگ صنایع تولیدی

مانیتورینگ در نظارت بر خطوط تولید، تجهیزات صنعتی و کنترل کیفی محصولات کاربرد دارد که با شناسایی خرابی‌ها و نگهداری پیشگیرانه، زمینه‌ای برای تولید محصولات با کیفیت بالا را فراهم می‌کند.

مانیتورینگ محیط زیست

مانیتورینگ برای نظارت بر آلاینده‌ها، کیفیت هوا مصرف انرژی و محافظت از محیط زیست مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مانیتورینگ سلامتی و پزشکی

از مانیتورینگ برای نظارت بر عملکرد دستگاه‌های پزشکی مانند دستگاه‌های ونتیلاتور، مانیتورهای قلبی و دیالیز به ‌منظور اطمینان از کارکرد صحیح آن‌ها نیز کمک می‌گیرند.

مانیتورینگ تجهیزات خودرو

سیستم مانیتورینگ در نظارت بر وضعیت موتور، ترمزها و اجزای داخلی و خارجی خودرو نیز مؤثر می‌باشد.

مزایای مانیتورینگ

همانطور که در بالا نیز گفته شد، مانیتورینگ دارای مزایای زیادی است که به بهبود عملکرد و کیفیت در صنایع مختلف کمک می‌کند. علاوه بر بهبود عملکرد و کیفیت، سیستم مانیتورینگ، مزایای متعدد دیگری هم دارد که در ادامه به برخی از مهم‌ترین مزایای مانیتورینگ اشاره می‌کنیم.

تشخیص به موقع مشکلات

یکی از اصلی‌ترین مزایای مانیتورینگ تشخیص به موقع مشکلات و نقص‌های سیستمی است. با نظارت مداوم بر عملکرد، مشکلات احتمالی سریعاً شناسایی و برطرف می‌شوند که این امر می‌تواند از توقف فرایندها و کاهش تأخیرها جلوگیری کند.

بهبود بهره‌وری

مانیتورینگ به سازمان‌ها اجازه می‌دهد که بهره‌وری و عملکرد را تحت نظر داشته باشند و با تحلیل داده‌های گردآوری شده، بهینه‌سازی فرایندها و بهبود عملکرد ممکن می‌شود.

کاهش هزینه‌ها

با تشخیص به موقع مشکلات و جلوگیری از خرابی‌های بزرگ، مانیتورینگ می‌تواند به کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری کمک کند. همچنین، از طریق بهینه سازی مصرف انرژی و مواد، می‌توان هزینه‌های عملیاتی را نیز کاهش داد.

افزایش امنیت

مانیتورینگ امکان تشخیص نقض‌های امنیتی و تهدیدهای را فراهم می‌کند که این کار به سازمان‌ها و ارگان‌ها اجازه می‌دهد تا به موقع اقدامات امنیتی را اجرا کرده و از تخریب داده‌ها و سیستم‌ها جلوگیری کنند.

ارتقاء کیفیت محصولات و خدمات

در صنایع تولیدی، مانیتورینگ به کنترل کیفیت محصولات می‌پردازد. با اندازه‌گیری و نظارت دقیق بر فرایندهای تولید، می‌توان کیفیت محصولات را بالا برد و از نقدها و بازخوردهای منفی جلوگیری کرد.

اطلاعات بهتر برای تصمیم گیری

مانیتورینگ، داده‌های دقیق و معتبری را گرد آوری می‌کند که به مدیران و تصمیم گیران اطلاعات بهتری برای اتخاذ تصمیمات استراتژیک و مدیریت منابع می‌دهد.

تطبیق بهتر با متغیرها

در مواجهه با تغییرات ناگهانی در شرایط محیطی و بازار، مانیتورینگ امکان تطبیق سریع و مؤثر را به سازمان‌ها می‌دهد.

پرکاربردترین نرم افزارهای مانیتورینگ

پرکاربردترین و محبوب‌ترین سامانه‌های مانیتورینگ در دنیا که با فاصله کیفیتی بسیار زیاد نسبت به دیگر سامانه‌ها قرار دارند عبارت‌اند از:

1. Solarwinds
2. PRTG
3. ZABBIX
4. OP Manager

در این لیست 2 سامانه Zabbix و PRTG با اختلاف زیاد از دو نمونه دیگر جلوتر هستند. قدرت این دو نرم‌افزار حتی برای کسانی که به صورت کاملاً ابتدایی با این دو نرم‌افزار کار کرده‌اند، یا حتی نقشه آنها را از نزدیک دیده‌اند، پوشیده نیست. تفاوت در قدرت و عملکرد این دو نرم ‌افزار با سایر نرم ‌افزارهای مانیتورینگ، حجم وسیع استفاده از این دو می‌باشد. در اکثر سطوح، اعم از سطح زیرساخت، اسم این دو نرم ‌افزار در مراکز کنترل (NOC) به چشم می‌خورد.

ویژگی‌های مانیتورینگ چیست ؟

ویژگی‌های مانیتورینگ یا نظارت در سیستم‌ها و فرایندهای مختلف بسته به نوع سیستم یا فرایندی که تحت نظارت قرار می‌گیرد، ممکن است متفاوت باشد. در ادامه شما را با ویژگی‌های مهم و کلیدی مانیتورینگ آشنا می‌کنیم.

• نظارت بر عملکردهای سیستم‌های عامل در شبکه
• نظارت بر عملکرد سخت‌افزارهای موجود در شبکه و پیدا کردن نقص‌ها، قبل از اینکه سخت ‌افزار از کار ساقط شود.
• تعریف کردن آستانه عمل یا آستانه فعال‌سازی بر اساس عوامل گوناگون
• نظارت بر عملکرد تمامی سرویس‌ها
• نظارت بر عملکرد سرویس دهنده‌ها
• نظارت بر رفتار کاربران در سیستم
• نظارت بر محتوای ایمیل‌ها و بسته‌های ارسالی در شبکه
• مشخص کردن نقاط بحرانی مصرف
• مشخص کردن نقاط بحرانی در پایداری سیستم
• اعلام خروجی توسط سیستم مانیتورینگ بر اساس پارامترهایی که پشتیبانی شبکه‌های کامپیوتری مشخص می‌کنند

چه زمانی باید از مانیتورینگ استفاده کرد؟

برای جواب به این پرسش می‌توان ۵ مورد اصلی را در نظر گرفت.

1. این فرایند یک فرایند پیوسته است که در طول عمر یک برنامه رخ می‌دهد. یعنی از لحظه شروع تا آخرین لحظه استفاده از یک برنامه می‌توان مانیتورینگ را روی آن انجام داد.
2. برای تأثیرگذاری بیشتر، باید این فرایند از مرحله طراحی یک برنامه با استناد به تمامی منابع موجود (از جمله منابع مالی، زمان و افراد موجود) برنامه‌ریزی شود.
3. نظارت بر یک فعالیت، باید در هر مرحله از آن فعالیت انجام شود. یعنی در مراحل مختلف باید دیتاهای متفاوتی را از طریق مانیتورینگ به دست آورید و با استفاده پیوسته از این داده‌ها به تجزیه و تحلیل روند بپردازید.
4. در پروژه‌های بزرگ، معمولاً چیزی در حدود ۷ درصد از کل بودجه پروژه را برای مانیتورینگ اختصاص می‌دهند.
5. ارزیابی اطلاعات به دست آمده در هر برنامه، معمولاً بعد از اتمام هر بخش انجام می‌شوند. البته این داده‌ها باید در ابتدای هر فعالیت برنامه‌ریزی شوند، زیرا داده‌های گردآوری شده در طول برنامه بسیار متکی به داده‌های پایه برنامه‌ریزی شده هستند و این داده‌های پایه از اهمیت زیادی برخوردار هستند.

عملکرد مهم انواع مانیتورینگ

مانیتورینگ را می‌توان در چهار دسته مختلف تفکیک کرد این دسته‌بندی‌ها به شرح زیر هستند.

نظارت بر فرایند

نظارت بر فرایند یکی از عنصرهای اصلی در هر سیستم مانیتورینگ است.  بخش نظارت بر فرایند، مدیر پروژه را از اطلاعات مربوط به اجرای واقعی پروژه مطلع می‌سازد. در حقیقت، نظارت بر فرایند به پرسنل مشغول در آن زمینه کمک می‌کند تا از درست بودن اجرای پروژه مطلع شوند و بدانند برای پیشرفت چه کارهایی می‌توانند انجام دهند.

ردیابی پیشرفت

هر پروژه‌ای، اهدافی را برای رسیدن برای خود تعریف کرده است. یکی از عملکردهای مهم مانیتورینگ، ثبت پیشرفت‌های مشخص شده در برابر اهداف مشخص شده برای پروژه است. برای ردیابی پیشرفت نیاز است تا همه شاخص‌های خروجی برای فعالیت‌های کلیدی و اهداف آن برای شاخص‌های خروجی مشخص شوند.

اعتبارسنجی پیشرفت

اعتبارسنجی پیشرفت هم یکی دیگر از انواع مهم مانیتورینگ است. پیشرفت بخش‌های مهم پروژه معمولاً به کارکنان آن حوزه اطلاع داده می‌شود. کارکنان بخش مانیتورینگ خروجی‌های ردیاب را گردآوری می‌کند و شاخص‌های خروجی را برای تأیید اعتبار شناسایی می‌کنند.

نظارت بر عملکرد

در این قسمت از مانیتورینگ، عملکرد بخش‌های مختلف تحت نظارت قرار می‌گیرند. ارزیابی شاخص‌های عملکرد در این بخش به مدیران پروژه کمک می‌کند تا درک بهتری از عملکرد پروژه‌های خود داشته باشند.

نتیجه گیری

در این مقاله درباره اینکه مانیتورینگ چیست، به طور کامل صحبت کردیم. بدون تردید، مانیتورینگ نقش بسیار مؤثری در افزایش کارایی، امنیت و کیفیت در انواع مختلف سازمان‌ها و صنایع دارد. از آنجا که تکنولوژی و فرایندها به سرعت در حال تغییر هستند، نیاز به دیدگاهی پویا و ابزارهایی منعطف برای نظارت و کنترل وضعیت متغیرها احساس می‌شود.

اگر در خصوص اینکه سیستم مانیتورینگ چیست، مزایای آن چیست و… نیاز به اطلاعات تکمیلی دارید در قسمت دیدگاه‌ها با ما به اشتراک بگذارید تا کارشناسان ما به شما در حل مشکلات به وجود آمده کمک کنند.