بررسی بیماری‌های ناشی از غذا
بیش از 200 بیماری در اثر خوردن غذای آلوده به باکتری، ویروس، انگل یا مواد شیمیایی مانند فلزات سنگین ایجاد می‌شود. این مشکلات فراگیر باعث تأثیرات اجتماعی-اقتصادی قابل توجهی می‌شود و در میزان مرگ و میر جهانی نیز نقش قابل توجهی دارد.
غذا در هر مرحله از زنجیر تامین، از تولید تا مصرف، امکان آلوده شدن و ایجاد بیماری برای مصرف‌کننده را دارد. مواد غذایی ممکن است از طریق آلودگی‌های محیطی از جمله آب، خاک، هوا و همچنین ذخیره‌سازی و پردازش ناایمن، آلوده شود. بیماری‌های منتقل شده از طریق غذا، طیف گسترده‌ای از اسهال تا سرطان را شامل می‌شوند و بیشتر به‌صورت بیماری‌های گوارشی ظهور می‌کنند.
در این مقاله از کول‌تگ به بیماری‌های شایع ناشی از مصرف مواد غذایی آلوده و راهکارهای سازمان‌های بین‌المللی غذایی و بهداشتی در مورد پیشگیری و مقابله با این خطر جهانی که از گزارشات سازمان بهداشت جهانی به دست آمده است، می‌پردازیم، تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.
آمار ابتلا به بیماری‌ها به گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO)
اولین برآورد آمار جهانی بیماری‌های ناشی از غذا نشان می‌دهد تقریباً هر سال از هر 10 نفر یک نفر به دلیل خوردن غذای آلوده بیمار می‌شود. تقریباً یک سوم ( حدود %30) از کل مرگ و میرها در بیماری‌های ناشی از غذا در کودکان زیر 5 سال است، این درحالی است که کودکان تنها %9 از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند.
این گزارش می‌گوید طبق تخمین، بیماری‌های منتقل شده از غذا توسط 31 عامل (شامل باکتری‌ها، ویروس‌ها، انگل‌ها، سموم و مواد شیمیایی) ایجاد می‌شوند و هر سال 600 میلیون نفر(تقریباً 1 نفر از هر 10 نفر) در جهان پس از مصرف مواد غذایی آلوده بیمار می‌شوند؛ از این تعداد، 420,000 نفر که 125,000 نفر آن کودکان زیر 5 سال هستند جان خود را از دست می‌دهند. گفتنی است تخمین بیماری‌های منتقل شده از غذا تا به حال مبهم بوده است که این امر تعداد واقعی تلفات انسانی ناشی از مواد غذایی آلوده را پنهان می‌کرد.
سازمان جهانی بهداشت (WHO) به پنج عامل مرتبط با بیماری‌های منتقله از غذا (FBD) اشاره کرده است که عبارتند از:
- اعمال غیربهداشتی و عدم رعایت بهداشت توسط دست اندرکاران حوزه مواد غذایی
- روش‌های پخت ناکافی
- ذخیره‌سازی نامناسب بدون در نظر گرفتن شرایط دمایی
- آلودگی‌های مقطعی
- تهیه غذا از مکان های ناامن
تاکید دکتر مارگارت چان به اهمیت آمار ابتلا به انواع بیماری و کاربرد آن
دکتر مارگارت چان، مدیر کل سازمان بهداشت جهانی (WHO) درباره صحت و دقت اطلاعات جمعآوری شده WHO اذعان دارد که آمار ابتلا به انواع بیماری، حاصل کار 10 ساله از جمله تلاش صدها کارشناس در سراسر جهان است که با استفاده از گزارشات جمعآوری شده از مناطق مختلف دنیا به دست آمده است.
دانستن این که کدام عامل بیماری‌زا منتقل شده از غذا، مشکلات بزرگ و همه‌گیر را ایجاد می‌کند؛ امری واجب است تا با شناسایی عامل بیماری‌زا در جهت پیشگیری وجلوگیری از همه‌گیری آن اقدام کنند و پیرو آن، ارگان‌های مربوطه در جهان می‌توانند اقدامات هدفمندی در دولت‌ها، صنایع غذایی و مردم مصرف کننده ایجاد کنند.
آلودگی مواد غذایی و تاثیر آن‌ها بر تنش‌های سیاسی
شیوع بیماری‌های ناشی از غذا به یک تهدید بزرگ جهانی تبدیل شده است. این چالش به دلیل فراگیری جغرافیایی و قاره به قاره بیماری، کشورهای زیادی را درگیر می‌کند. در جهان امروز، این قبیل مشکلات می‌توانند از هر نقصی در زنجیره غذایی ناشی شود.
بیماری‌های منتقله از غذا همیشه آسیب‌های قابل توجهی به صنایع غذایی وارد می‌کند. ترس مصرف‌کننده و هزینه‌های گزاف ناشی از مصرف غذای آلوده، مدت‌ها پس از از بین رفتن خود خطر باقی می‌ماند.
همه‌گیری بیماری‌های ناشی از مواد غذایی، می‌تواند باعث جنجال‌های سیاسی شود. هنگامی که انگشت اتهام به سمت کشور منبع مشکل، نشانه می‌رود و همه تقصیر را گردن آن می‌اندازند، معمولا خسارت‌های زیادی متوجه کشاورزان و دام‌پروران و بخش‌های مرتبط می‌شود.
تاثیر اختلاف طبقاتی در ابتلا به نوع بیماری
در حالی که میزان بیماری‌های ناشی از غذا یک نگرانی بهداشت عمومی در سرتاسر جهان است اما مردمان مناطق کم درآمد آفریقا و آسیای جنوب شرقی به‌ویژه کودکان زیر 5 سال، بالاترین میزان بروز و نرخ مرگ و میر را دارند.
بیماری هایی مانند تب، حصبه، وبای ناشی از غذا و بیماری‌های ناشی از E.coli، در کشورهای کم درآمد بسیار شایع‌تر است، در حالی که کمپیلوباکتر که اغلب ناشی از عفونت‌هایی است که به دلیل خوردن گوشت خام یا گوشت آلوده طیور به‌وجود می‌آید، یک پاتوژن (عامل بیماری‌زایی) مهم در کشورهایی با درآمد بالا است.
علائم و اثرات ناشی از بیماری‌ها
بیماری‌های ناشی از غذا می‌توانند علائم کوتاه‌مدتی مانند تهوع، استفراغ و اسهال (که معمولاً به عنوان مسمومیت غذایی شناخته می‌شوند) ایجاد کنند یا باعث بروز بیماری‌های طولانی مدت مانند سرطان، نارسایی کلیه یا کبد، اختلالات مغزی و عصبی شوند.
این بیماری‌ها ممکن است در کودکان، زنان باردار و کسانی که سن بالاتری دارند یا سیستم ایمنی ضعیفی دارند جدی‌تر باشد. کودکانی که از بیماری‌های جدی ناشی از غذا جان سالم به‌در می‌برند، ممکن است از تاخیر در رشد جسمی و ذهنی رنج ببرند و کیفیت زندگیشان برای همیشه تحت تاثیر قرار بگیرد.
ابتلا به بیماری‌های اسهالی
بیماری‌های اسهالی مسئول بیشتر از %50 بیماری‌های ناشی از غذا در جهان هستند و سالانه باعث ابتلا 550 میلیون نفر می‌شوند و از این میان 230,000 نفر جان خود را از دست می‌دهند. کودکان در معرض خطر ویژه بیماری‌های اسهالی ناشی از غذا هستند، به طوری که سالانه 220 میلیون کودک بیمار می‌شوند و 96,000 نفر جان خود را از دست می‌دهند. اسهال، اغلب با خوردن گوشت خام یا نیم پز، تخم مرغ، محصولات تازه و لبنیات آلوده به نورو ویروس، کمپیلوباکتر، سالمونلا غیر تیفوئیدی وE.coli بیماری‌زا ایجاد می‌شود.
سم افلاتوکسین و اثر کشنده‌اش
آفلاتوکسین سمی است که توسط کپک تولید می‌شود که روی غلاتی که به‌طور نامناسب ذخیره شده‌اند رشد می‌کند. دام با خوردن غلات آلوده مثل ذرت، سم را وارد دستگاه گوارش خود می‌کند. شیر، لبنیات، تخم مرغ، گندم، جو، برنج، پسته و بادام زمینی نیز می‌توانند آلوده به این قارچ باشند.
آفلاتوکسین باعث انواع مسمومیت‌ها، نارسایی کبدی و سرطان کبد که یکی از کشنده‌ترین انواع سرطان است، می‌شود.
ویژگی‌های آفلاتوکسین
جوشیدن و حرارت‌دهی باعث از بین رفتن آفلاتوکسین نمی‌شود حتی مراحل پاستوریزاسیون نیز این سم را از بین نمی‌برد. معاونت وزارت بهداشت نیز وجود سم آفلاتوکسین در محصولات لبنی را اجتناب ناپذیر خوانده است. تنها با بررسی شیر خام ورودی به کارخانه و جلوگیری ورود از شیر آلوده به چرخه تولید محصولات، می‌توان از شیوع این آلودگی جلوگیری کرد.
پراکندگی ابتلا به آفلاتوکسین در جهان
طبق آمار سازمان بهداشت جهانی (WHO)، تخمین زده می‌شود که آفلاتوکسین عامل اصلی مرگ و میر در بیماری‌های ناشی از غذا در منطقه غربی اقیانوس آرام است؛ بر خلاف سایر مناطق جهان که بیماری‌های اسهالی بیشترین میزان مرگ و میر را باعث می‌شوند. %70 افرادی که در سراسر جهان از آفلاتوکسین بیمار می‌شوند، در منطقه غربی اقیانوس آرام زندگی می‌کنند. در این منطقه سالانه بیش از 10,000 نفر به دلیل آفلاتوکسین به سرطان کبد مبتلا می‌شوند که این تعداد باعث مرگ 9 نفر از هر 10 نفر فرد مبتلا، می‌شود.
راهکارهای سازمان بهداشت جهانی برای مقابله با فراگیری بیماری‌ها
WHO می‌گوید ایمنی مواد غذایی، مسئولیتی مشترک است. گزارشات و یافته‌های سازمان بهداشت جهانی بر تهدید جهان توسط بیماری‌های ناشی از غذا تاکید می‌کند و نیاز مبرم دولت‌ها، صنایع‌غذایی و افراد را برای انجام اقدامات بیشتر برای ایمن‌سازی غذا و پیشگیری از بیماری‌های ناشی از غذا را تقویت می‌کند. همچنان تاکید زیادی به اهمیت آموزشهای پیشگیری از بیماری‌های ناشی از غذا به تولید‌کنندگان، تامین‌کنندگان، فروشندگان و عموم مردم، دارد.
سخن پایانی
گروه CoolTag همواره دغدغه سلامت و بهداشت عمومی را داشته و با استفاده از فناوری روز دنیا پایش و مانیتورینگ شرایط محیطی در فرایندهای مختلف تولید، جابه‌جایی و نگهداری مواد غذایی را انجام می‌دهد و برای رسیدن به زندگی سالم و جلوگیری از هدررفت مواد غذایی تلاش می‌کند.
