تاثیر رطوبت بر انواع مواد غذایی
هوای بدون بخار آب را هوای خشک می‌گویند. این نوع هوا در جو وجود ندارد، حتی در جو روی بیابان‌ها و عرض‌های جغرافیایی بالا.
هوای خشک همراه با رطوبت (به انگلیسی humidity) را هوای مرطوب می‌گویند. تبخیر که منبع رطوبت هوا، ایجاد ابرها، بارندگی و به طور کلی عامل مرطوب ساختن هوای خشک است، از سطح اقیانوس‌ها و آب‌های سطحی و تعرق گیاهان حاصل شده است. حداکثر بخار آب موجود در جو 3 تا 4 درصد است.
رطوبت نسبی چیست؟
نسبت بخار آب موجود در هوا به حداکثر میزان بخاری که هوا می‌تواند در دمایی خاص نگه دارد را رطوبت نسبی گویند. به‌طور کلی منظور از رطوبت، رطوبت نسبی است که بصورت درصد و نماد RH بیان می‌شود.
حفظ رطوبت نسبی هوا جهت تأمین شرایط راحتی برای انسان‌ها و همچنین میزان رطوبت مورد نیاز برای نگهداری محصولات و به خصوص میوه و سبزیجات امری اجتناب ناپذیر است که با افزایش رطوبت و یا کاهش رطوبت هوای ورودی به یک سیستم یا هوای جریان‌دار در یک محل تغییر می‌کند.
کولتَگ با پایش و مانیتورینگ دما و رطوبت، دستیابی و حفظ سیستمی با هوای مطبوع را برای شما فراهم می‌کند. تجربه نشان داده است که مقدار رطوبت نسبی ۴۵ تا ۵۰ درصد برای انسان‌ها شرایط تنفسی مطلوبی را ایجاد می‌کند همچنین در محیطی با تهویه مناسب کنترل رطوبت نسبی (RH) امکان پذیر است.
تاثیر رطوبت بر سلامت مواد غذایی
غذا یکی از مهم‌ترین دلایلی است که بر سلامت و رفاه انسان تأثیر می‌گذارد، اطمینان از تولید و نگهداری آن در محیطی ایمن و بهداشتی بسیار مهم است. تغییرات در کیفیت مواد غذایی ناشی از محیط‌هایی که دارای سطوح رطوبت نامناسب هستند در نهایت می‌تواند اثرات منفی بر سلامت انسان بگذارد.
کاهش سطح رطوبت هوا، یکی از مؤلفه‌های کلیدی برای حفظ خلوص محصولات غذایی و نوشیدنی است که البته کمتر به آن پرداخته می‌شود کنترل رطوبت به نگه داشتن مواد غذایی برای مدت طولانی‌تر کمک می‌کند.
درصد رطوبت در هر قسمت از چرخه تولید غذا و نوشیدنی می‌تواند به معنای تفاوت بین یک محصول سالم و تازه در مقابل ناایمن و فاسد باشد.
کنترل اکید و مانیتورینگ دما و رطوبت از زمان تولید و فرآوری تا ذخیره‌سازی و بسته‌بندی در برآورده کردن استانداردهای صنعت برای محصولات غذایی و نوشیدنی بسیار مهم است. رطوبت روی ذخیره‌سازی مواد غذایی تأثیر منفی می‌گذارد و باعث از هم پاشیدگی بسته‌بندی کاغذی و همچنین ایجاد زنگ‌زدگی در ظروف فلزی می‌شود.
رطوبت بیش از حد اغلب منجر به رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها و کپکها شده که باعث فاسد شدن غذا و ایجاد بیماری می‌شوند؛ همچنین تراکم رطوبت در محصولات سرد، خطراتی را هنگام ذخیره‌سازی مواد غذایی و نوشیدنی ایجاد می‌کند.
خوشبختانه با استفاده از فناوری‌های کنترل و پایش دما و رطوبت می‌توان این خطرات را به راحتی کاهش داد. هنگامی که رطوبت محل تولید در حد استاندارد باشد، کیفیت محصولات تحت تأثیر تغییرات فصلی آب و هوا قرار نمی‌گیرد و حداکثر میزان تولید متوقع در تمام طول سال قابل دستیابی است.
اگر می‌خواهید سالم بمانید، خوردن غذاهایی که به خوبی نگهداری شده اند بسیار مهم است. لازم است با مصرف مواد غذایی تازه نگهداری شده در شرایط مساعد از مسمومیت غذایی جلوگیری شود.
بسته‌بندی محصولات در محیط مرطوب
برای صنایع لبنی، اگر داخل کارخانه خیلی مرطوب باشد، چسب‌های بسته‌بندی کارایی خود را از دست می‌دهند و در این بخش مشکل ایجاد می‌کنند. همچنین، پنیر ذخیره شده در پاکت‌های موم‌دار می‌تواند از بیرون شروع به کپک زدن کند و پنیر داخل را از بین ببرد.
غذاهای بسته‌بندی باید در محیطی با دمای نسبتا پایین نگهداری شوند. این باعث اختلاف دمای بیشتر بین محیط داخل و بیرون شده که منجر به افزایش میزان رطوبت داخل محفظه می‌شود. رطوبت بالا اثرات نامطلوبی بر جنبه‌های مختلف صنایع غذایی مانند تولید، بسته بندی، ذخیره سازی و غیره دارد. همچنین شرایط مرطوب باعث رشد کپک می‌شود که کیفیت محصولات غذایی را از بین می‌برد.
رطوبت مناسب میوه‌ها و سبزیجات تازه
سطوح رطوبت کمتر برای میوه‌ها و سطوح رطوبت بالاتر برای سبزیجات مناسب است. وقتی رطوبت خیلی کم است سبزیجات سریع‌تر پوسیده، پژمرده و خشک می‌شوند. با این حال، اگر رطوبت بیش از حد بالا باشد سبزیجات شانس رشد کپک را دارند.
رطوبت در تولید و فرآوری گوشت
در فرآوری گوشت، مقدار زیادی آب برای تمیز کردن استفاده می‌شود. این می‌تواند رطوبت نامطلوب در محل ایجاد کند که ممکن است منجر به تراکم شود، با مانیتورینگ رطوبت به صورت آنلاین، رطوبت‌زدایی بموقع محیط باعث بهبود بهداشت و ایمنی می‌شود و همچنین از تشکیل کپک و باکتری جلوگیری می‌کند. یخ زدگی داخل فریزرهای سردخانه نیز از دیگر مشکلات رطوبت خارج از محدوده است که در صورت عدم کنترل میزان رطوبت بوجود می‌آید.
کارخانه‌جات آرد و شکر و تاثیر رطوبت بر آن‌ها
در کارخانه‌جات آرد و شکر از سیستم پنوماتیک (سیستم هوای فشرده) برای جابجایی استفاده می‌شود و این مواد جاذب رطوبت به کمک هوا حمل می‌شوند. اما اگر هوای حمل و نقل مرطوب باشد، مواد به لوله می‌چسبند و باعث مشکلات کیفیت محصول و خرابی ماشین آلات می‌شوند.
پخت نان با رعایت استاندارد رطوبت
در طول فرآیند پخت نان، میزان رطوبت نقش مهمی در تعیین استاندارد محصولات پخته شده دارد. تغییرات در میزان رطوبت منجر به تغییراتی در زمان پخت مورد نیاز برای به دست آوردن نتیجه نهایی با ترکیبی ایده‌آل از تردی و نرمی می‌شود.
بنابراین، کنترل درصد رطوبت استاندارد برای دستیابی به محصولات غذایی با کیفیت و استاندارد، به کل فرآیند پخت کمک کرده و در نتیجه رضایتمندی مشتری را تضمین می‌کند.
کیفیت تولید و ظاهر محصولات غذایی صادراتی
در تولید محصولاتی مانند کلوچه، آب نبات، بیسکویت، شکلات، شیرینی و غیره باید کیفیت استاندارد این محصولات تضمین شود. ظاهر فیزیکی این دست از خوراکی‌ها برای افراد از اهمیت بالایی برخوردار است. شرایط رطوبت بیش از حد می‌تواند منجر به تراکم در سطح محصول و همچنین تجهیزات مورد استفاده برای تولید آن شود. ماشین‌های قالب گیری نیز باید عاری از تراکم به دلیل رطوبت بالا باشند.
حفظ کیفیت غذاهای صادراتی تازه و رعایت استانداردهای ایمنی در آن‌ها بسیار مهم است. رطوبت کنترل شده نقش برجسته‌ای در اطمینان از آسیب نرسیدن به محصولات دارد.حتی در صنعت غذاهای دریایی مقدار زیادی آب برای مصارف بهداشتی استفاده می‌شود. پس از انجام عملیات ایمنی و بهداشت، منطقه باید عاری از بخار آب باشد تا از تراکم به علت رطوبت بالا جلوگیری شود. برای مثال در فرآیند منجمد کردن میگو، رطوبت بالا منجر به میعان بخار آب در دیوارها و سقف اتاق می‌شود و با افتادن قطره‌ای از این رطوبت که حاوی میکروب است، باعث آلوده شدن کل محصول می‌شود.
رطوبت نقش مهمی در کیفیت ادویه‌جات و چاشنی‌ها دارد. با نگهداری این دست از محصولات در محیطی با رطوبت بالا منجر به کلوخه شدن، تغییر وزن و طعم محصول می‌شود.
رعایت میزان رطوبت استاندارد، مزایای زیادی برای تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان محصولات غذایی، از جمله خشک شدن سریع‌تر، کیفیت بالاتر، تولید یکنواخت و خلوص محصول، دارد.
با مانیتورینگ رطوبت کولتَگ، می‌توان اهداف زیر را برآورده کرد:
- افزایش راندمان تولید
- کاهش زمان توقف
- کاهش دفعات مردود شدن
- تولید محصولی با کیفیت و استاندارد
- بهبود بخشیدن بهره‌وری کارگران
- جلوگیری از آسیب تراکم
- ذخیره انرژی
- کاهش هزینه
- جلوگیری از رشد کپکها در محیط
